HISTOIRE DES THEORIES LINGUISTIQUES


laboratoire:membres:catach:6

Robertus Anglicus et la Sophistria

La collection de sophismes grammaticaux attribuée, selon certains manuscrits à un certain Robertus Anglicus, non identifié, est conservée dans huit manuscrits:

  • Zwettl, Stiftsbibl., cod. 338 (f. 135-161) (manuscrit de base)
  • St Florian, Stiftsbibliothek XI.632 (f. 64ra-86ra)
  • Bâle, Universitätsbibl., B.VIII.4 (f. 47v-76rb) (attribution à Johannes de Garlandia)
  • Erfurt, Wissenschaftliche Bibliothek der Stadt, Q. 220 (f. 1-38)
  • Erfurt, Wissenschaftliche Bibliothek der Stadt, O. 10 (f. 47r-82r)
  • Florence, Bibl. Nat. Centr. Conv. sopp. D.II.45 (f. 25r-36v) (incomplet)
  • Séville, Bibl. Colombina 5.5.9 (f. 53r-104v)
  • Bamberg, Staatsbibl., HJ. v. 1 (f. 65r-94v)

Nous donnons ci-dessous le début du recueil. Le manuscrit de base est illisible pour ce passage, et nous reproduisons le ms. de Bamberg, et le ms. de Florence.

Quoniam circa orationes grammaticas ut in plerisque non minima accidit difficultas, propter hoc ad presens de huiusmodi orationibus inquirentes, primo inquiramus quid sit oratio, et quid constructio, et quomodo differant inter se. 1. Et videtur quod non differant tali ratione. Quorumcumque diffinitiones sunt eedem, ipsa sunt eadem. Sed diffinitio constructionis est hec: “ congrua dictionum ordinatio ”, et similiter orationis. Ergo constructio et oratio idem sunt et ita non differunt. 2.1. Sed contra. Non sunt eadem causa et causatum. Cum ergo ex constructione causetur oratio - per constructionem enim dictionum fit oratio - non erunt idem oratio et constructio. 2.2. Item, diffinitio debet convenire cuilibet parti diffiniti. Quare si hec esset vera diffinitio constructionis, ubicumque esset constructio, ibi esset congrua dictionum ordinatio. Sed hoc est falsum, quia in constructione nominis ad nomen non est ordinatio perfectam sententiam demonstrans, tamen ibi est constructio. Et ita huiusmodi ratio non convenit cuilibet constructioni. Quare non est diffinitio constructionis. Sol. Solutio. Dicimus quod differunt constructio et oratio.

La collection de sophismes est précédée, dans le manuscrit de Florence, d'un commentaire sur Priscien mineur (les livres XVII-XVIII des Institutiones Grammaticae) dont la dernière page contient une “ table des chapitres ”, reproduite ci-dessous (24v).

laboratoire/membres/catach/6.txt · Dernière modification: 2017/09/14 13:29 par faivre